Poznań, 6go grudnia 2024
Stres - jakie są metody radzenia sobie ze stresem
Uwaga: Wszystkie przykłady opisane w poniższym artykule są fikcyjne i nie przedstawiają realnych osób ani wydarzeń. Zostały one użyte wyłącznie w celu lepszego zilustrowania pewnych schematów zachowań występujących przy zjawisku stresu.
Wprowadzenie
Stres jest zjawiskiem wszechobecnym w naszym życiu. W codziennym biegu, w wyzwaniach zawodowych, w relacjach interpersonalnych - wszędzie tam pojawia się presja, która wywołuje reakcje fizjologiczne i emocjonalne. W mojej pracy w gabinecie "Wsparcie i Zmiana" zetknęłam się z licznymi przypadkami, gdzie stres stawał się głównym problemem wpływającym na zdrowie psychiczne moich Klientek i Klientów.
Zapraszam do lektury, w której postaram się przybliżyć zjawisko stresu oraz różne metody i techniki skutecznego zarządzania stresem.
Definicja i znaczenie stresu
Stres współcześnie nie jest lokalizowany ani w jednostce. ani w otoczeniu, ale dotyczy określonego rodzaju relacji między nimi. Zwykle ujmowana jest ona jako zakłócenie równowagi między zasobami czy możliwościami jednostki a wymaganiami, jakie stawia otoczenie (lub jednostka sama sobie) (Heszeh-Niejodek, I. Psychologia stresu, 2013). W literaturze naukowej podkreśla się, że stres nie jest wyłącznie negatywnym zjawiskiem - w umiarkowanych dawkach może mobilizować do działania, stanowić bodziec do rozwoju i adaptacji. Jednak przewlekły stres, gdy organizm pozostaje w stanie ciągłego napięcia, może prowadzić do trudności fizycznych i psychicznych.
Reakcje stresowe obejmują zarówno aspekty emocjonalne, jak i poznawcze oraz behawioralne, co czyni go zagadnieniem złożonym i wielowymiarowym. Teoretycy podkreślają, że sposób, w jaki interpretujemy i reagujemy na stresory, ma decydujące znaczenie dla naszego zdrowia psychicznego.
Historia Marka
Marek, menedżer dużej korporacji, przez wiele lat zmagał się z przewlekłym stresem związanym z nadmiernymi obowiązkami zawodowymi. Każdego dnia budził się z poczuciem przytłoczenia, a presja wynikająca z terminów projektów i ciągłych oczekiwań ze strony przełożonych doprowadzała go do chronicznego zmęczenia. W wyniku długotrwałego stresu zaczęły się pojawiać problemy ze snem, a także fizyczne dolegliwości, takie jak bóle głowy i napięcia mięśniowe.
W ramach terapii systemowej moglibyśmy rozpoczć pracę nad identyfikacją stresorów w środowisku pracy Marka. Następnie, jedną z dróg do zmiany, mogłoby być przyjrzenie się, jakie ważne potrzeby i wartości Marek chroni swoją ciężką pracą. Wspólnie z Markiem analizowalibyśmy nie tylko jego indywidualne przekonania, ale również wpływ relacji w zespole oraz komunikacji wewnątrz organizacji. Pracując nad zmianą schematów myślenia i budowaniem asertywności, Marek być może odpowiedziałby sobie na pytania, czy chce zachować swój dotychczasowy poziom zaangażowania w pracę? Jakie koszty swojego sukcesu zawodowego ponosi i czy decyduje się je zmniejszyć?
Opowieść Anny
Anna, kobieta w wieku około 40 lat, zmagała się z uczuciem ciągłej niepewności i lęku. Jej życie osobiste naznaczone było trudnymi doświadczeniami, które wpłynęły na jej poczucie własnej wartości. Anna często doświadczała intensywnych emocji, które przeradzały się w ataki paniki, szczególnie w sytuacjach, gdy musiała podejmować ważne decyzje. Jej stres nie wynikał jedynie z zewnętrznych wymagań, ale z wewnętrznego konfliktu, który utrudniał jej funkcjonowanie na wielu płaszczyznach.
Podczas terapii Anna mogłaby skupić się na pracy nad emocjami i sposobach ich regulacji. Interwencje systemowe mogłyby pomóc dotrzeć do źródeł lęku oraz wzorców myślowych, które je podtrzymywały. Towarzyszyłabym Annie w szukaniu takich sposobów regulacji emocji, które byłyby skuteczne i zgodne z preferencjami Klientki. Być może pomocne okazałoby się poszukanie sieci wsparcia, która pozwoliłaby jej poczuć, że nie jest sama w swoich zmaganiach.
Metody radzenia sobie ze stresem
W literaturze oraz praktyce terapeutycznej wyróżnia się szereg metod, które pomagają jednostkom radzić sobie ze stresem. Poniżej przedstawię kilka z nich, łącząc teoretyczne podstawy z praktycznymi przykładami, które ilustrują ich zastosowanie.
Techniki relaksacyjne i medytacja
Innym skutecznym podejściem jest stosowanie technik relaksacyjnych, takich jak głębokie oddychanie, progresywna relaksacja mięśni czy medytacja. Te metody pozwalają na obniżenie poziomu napięcia fizjologicznego i emocjonalnego, co jest kluczowe w radzeniu sobie ze stresem. Medytacja, która zdobyła dużą popularność, pomaga Klientom i Klientkom skupić się na chwili obecnej i zredukować natłok myśli, które często prowadzą do zwiększenia stresu.
Praktyki medytacji oraz innych form uważności pozwalają lepiej radzić sobie w trudnych sytuacjach. Dzięki systematycznemu stosowaniu tych technik wiele osób zauważa znaczną poprawę jakości życia oraz lepsze zarządzanie emocjami.
Perspektywa systemowa w radzeniu sobie ze stresem
W ramach podejścia systemowego, które stanowi jeden z filarów mojej praktyki, zwracam szczególną uwagę na relacje międzyludzkie oraz kontekst, w jakim funkcjonuje dana osoba. Stres często nie jest wynikiem pojedynczych wydarzeń, ale wynika z sieci powiązań i interakcji między jednostką a jej otoczeniem. Przykłady przedstawione powyżej doskonale ilustrują, jak różne czynniki - zarówno te osobiste, jak i społeczne - mogą wpływać na poziom doświadczanego stresu.
W terapii systemowej skupiam się na odkrywaniu schematów, które wpływają na sposób radzenia sobie ze stresem. Pracujemy nie tylko nad zmianą indywidualnych przekonań, ale także nad poprawą komunikacji w relacjach interpersonalnych oraz budowaniem zdrowych granic. Taka praca pozwala Klientom i Klientkom lepiej zrozumieć swoje reakcje na stres, a zmiana w jednym obszarze życia może wpłynąć korzystnie na całe ich życie.
Podsumowanie
Stres to złożony proces, który dotyka nas na wielu płaszczyznach - fizycznej, emocjonalnej i społecznej. Zarówno teoretyczne modele, jak i praktyczne metody radzenia sobie ze stresem, pokazują, że kluczem do efektywnego zarządzania stresem jest holistyczne podejście, uwzględniające zarówno indywidualne przekonania, jak i systemowe uwarunkowania naszego funkcjonowania.
W niniejszym artykule przedstawiłam fikcyjne historie, które mają na celu zobrazowanie realnych problemów i wyzwań, z jakimi borykają się dorośli ludzie. Historie Marka i Anny ilustrują, jak różne mogą być źródła stresu oraz jak wielowymiarowe podejście do terapii - łączące elementy technik poznawczo-behawioralnych, metod relaksacyjnych oraz systemowej analizy relacji - może przynieść ulgę i poprawić jakość życia.
Jako psychoterapeutka w gabinecie "Wsparcie i Zmiana" staram się pomagać moim Klientom i Klientkom w odnalezieniu równowagi oraz wierzę, że zmiana w jednym aspekcie życia może otworzyć drzwi do głębszych przeobrażeń. Mam nadzieję, że przedstawione metody i fikcyjne przykłady zachęcą Państwa do refleksji nad własnymi strategiami radzenia sobie ze stresem oraz do podjęcia kroków, które mogą przyczynić się do poprawy samopoczucia i jakości życia.
Pamiętajmy, że stres - mimo iż łączy się z dyskomfortem - może stać się impulsem do zmiany i rozwoju, o ile nauczymy się go rozumieć i skutecznie zarządzać jego skutkami.
