Poznań, 6go grudnia 2024
Stres - jakie są metody radzenia sobie ze stresem
Uwaga: Wszystkie przykłady opisane w poniższym artykule są fikcyjne i nie przedstawiają realnych osób ani wydarzeń. Zostały one użyte wyłącznie w celu lepszego zilustrowania pewnych schematów zachowań występujących przy zjawisku stresu.
Wprowadzenie
Stres jest zjawiskiem wszechobecnym w naszym życiu. W codziennym biegu, w wyzwaniach zawodowych, w relacjach interpersonalnych - wszędzie tam pojawia się presja, która wywołuje reakcje fizjologiczne i emocjonalne. W mojej pracy w gabinecie "Wsparcie i Zmiana" zetknęłam się z licznymi przypadkami, gdzie stres stawał się głównym problemem wpływającym na zdrowie psychiczne moich Klientek i Klientów.
Zapraszam do lektury, w której postaram się przybliżyć zjawisko stresu oraz różne metody i techniki skutecznego zarządzania stresem.
Definicja i znaczenie stresu
Stres współcześnie nie jest lokalizowany ani w jednostce. ani w otoczeniu, ale dotyczy określonego rodzaju relacji między nimi. Zwykle ujmowana jest ona jako zakłócenie równowagi między zasobami czy możliwościami jednostki a wymaganiami, jakie stawia otoczenie (lub jednostka sama sobie) (Heszeh-Niejodek, I. Psychologia stresu, 2013). W literaturze naukowej podkreśla się, że stres nie jest wyłącznie negatywnym zjawiskiem - w umiarkowanych dawkach może mobilizować do działania, stanowić bodziec do rozwoju i adaptacji. Jednak przewlekły stres, gdy organizm pozostaje w stanie ciągłego napięcia, może prowadzić do trudności fizycznych i psychicznych.
Reakcje stresowe obejmują zarówno aspekty emocjonalne, jak i poznawcze oraz behawioralne, co czyni go zagadnieniem złożonym i wielowymiarowym. Teoretycy podkreślają, że sposób, w jaki interpretujemy i reagujemy na stresory, ma decydujące znaczenie dla naszego zdrowia psychicznego.
Historia Marka
Marek, menedżer dużej korporacji, przez wiele lat zmagał się z przewlekłym stresem związanym z nadmiernymi obowiązkami zawodowymi. Każdego dnia budził się z poczuciem przytłoczenia, a presja wynikająca z terminów projektów i ciągłych oczekiwań ze strony przełożonych doprowadzała go do chronicznego zmęczenia. W wyniku długotrwałego stresu zaczęły się pojawiać problemy ze snem, a także fizyczne dolegliwości, takie jak bóle głowy i napięcia mięśniowe.
W ramach terapii systemowej moglibyśmy rozpoczć pracę nad identyfikacją stresorów w środowisku pracy Marka. Następnie, jedną z dróg do zmiany, mogłoby być przyjrzenie się, jakie ważne potrzeby i wartości Marek chroni swoją ciężką pracą. Wspólnie z Markiem analizowalibyśmy nie tylko jego indywidualne przekonania, ale również wpływ relacji w zespole oraz komunikacji wewnątrz organizacji. Pracując nad zmianą schematów myślenia i budowaniem asertywności, Marek być może odpowiedziałby sobie na pytania, czy chce zachować swój dotychczasowy poziom zaangażowania w pracę? Jakie koszty swojego sukcesu zawodowego ponosi i czy decyduje się je zmniejszyć?
Opowieść Anny
Anna, kobieta w wieku około 40 lat, zmagała się z uczuciem ciągłej niepewności i lęku. Jej życie osobiste naznaczone było trudnymi doświadczeniami, które wpłynęły na jej poczucie własnej wartości. Anna często doświadczała intensywnych emocji, które przeradzały się w ataki paniki, szczególnie w sytuacjach, gdy musiała podejmować ważne decyzje. Jej stres nie wynikał jedynie z zewnętrznych wymagań, ale z wewnętrznego konfliktu, który utrudniał jej funkcjonowanie na wielu płaszczyznach.
Podczas terapii Anna mogłaby skupić się na pracy nad emocjami i sposobach ich regulacji. Interwencje systemowe mogłyby pomóc dotrzeć do źródeł lęku oraz wzorców myślowych, które je podtrzymywały. Towarzyszyłabym Annie w szukaniu takich sposobów regulacji emocji, które byłyby skuteczne i zgodne z preferencjami Klientki. Być może pomocne okazałoby się poszukanie sieci wsparcia, która pozwoliłaby jej poczuć, że nie jest sama w swoich zmaganiach.
Metody radzenia sobie ze stresem
W literaturze oraz praktyce terapeutycznej wyróżnia się szereg metod, które pomagają jednostkom radzić sobie ze stresem. Poniżej przedstawię kilka z nich, łącząc teoretyczne podstawy z praktycznymi przykładami, które ilustrują ich zastosowanie.
Techniki poznawczo-behawioralne
Techniki poznawczo-behawioralne są jednymi ze stosowanych metod w terapii stresu. Podstawowym założeniem CBT jest identyfikacja i modyfikacja negatywnych schematów myślowych, które przyczyniają się do wzrostu poziomu stresu. Pracując z Klientkami i Klientami, zachęcam ich do prowadzenia dziennika myśli, co pozwala na obserwację i analizę myśli wywołujących niepokój.
Dzięki technikom takim jak restrukturyzacja poznawcza, osoby uczą się, jak zmieniać negatywne przekonania na bardziej adaptacyjne. Na przykład, zamiast myśleć „Nie dam rady”, pacjent może zastąpić to myślenie stwierdzeniem: „Postaram się, a jeśli pojawią się trudności, znajdę rozwiązanie”. W mojej pracy wykorzystuję te metody, aby pomóc Klientkom i Klientom zrozumieć, że nasze myśli mają ogromny wpływ na nasze emocje i zachowania.
Techniki relaksacyjne i medytacja
Innym skutecznym podejściem jest stosowanie technik relaksacyjnych, takich jak głębokie oddychanie, progresywna relaksacja mięśni czy medytacja. Te metody pozwalają na obniżenie poziomu napięcia fizjologicznego i emocjonalnego, co jest kluczowe w radzeniu sobie ze stresem. Medytacja, która zdobyła dużą popularność, pomaga Klientom i Klientkom skupić się na chwili obecnej i zredukować natłok myśli, które często prowadzą do zwiększenia stresu.
Praktyki medytacji oraz innych form uważności pozwalają lepiej radzić sobie w trudnych sytuacjach. Dzięki systematycznemu stosowaniu tych technik wiele osób zauważa znaczną poprawę jakości życia oraz lepsze zarządzanie emocjami.
Perspektywa systemowa w radzeniu sobie ze stresem
W ramach podejścia systemowego, które stanowi jeden z filarów mojej praktyki, zwracam szczególną uwagę na relacje międzyludzkie oraz kontekst, w jakim funkcjonuje dana osoba. Stres często nie jest wynikiem pojedynczych wydarzeń, ale wynika z sieci powiązań i interakcji między jednostką a jej otoczeniem. Przykłady przedstawione powyżej doskonale ilustrują, jak różne czynniki - zarówno te osobiste, jak i społeczne - mogą wpływać na poziom doświadczanego stresu.
W terapii systemowej skupiam się na odkrywaniu schematów, które wpływają na sposób radzenia sobie ze stresem. Pracujemy nie tylko nad zmianą indywidualnych przekonań, ale także nad poprawą komunikacji w relacjach interpersonalnych oraz budowaniem zdrowych granic. Taka praca pozwala Klientom i Klientkom lepiej zrozumieć swoje reakcje na stres, a zmiana w jednym obszarze życia może wpłynąć korzystnie na całe ich życie.
Podsumowanie
Stres to złożony proces, który dotyka nas na wielu płaszczyznach - fizycznej, emocjonalnej i społecznej. Zarówno teoretyczne modele, jak i praktyczne metody radzenia sobie ze stresem, pokazują, że kluczem do efektywnego zarządzania stresem jest holistyczne podejście, uwzględniające zarówno indywidualne przekonania, jak i systemowe uwarunkowania naszego funkcjonowania.
W niniejszym artykule przedstawiłam fikcyjne historie, które mają na celu zobrazowanie realnych problemów i wyzwań, z jakimi borykają się dorośli ludzie. Historie Marka i Anny ilustrują, jak różne mogą być źródła stresu oraz jak wielowymiarowe podejście do terapii - łączące elementy technik poznawczo-behawioralnych, metod relaksacyjnych oraz systemowej analizy relacji - może przynieść ulgę i poprawić jakość życia.
Jako psychoterapeutka w gabinecie "Wsparcie i Zmiana" staram się pomagać moim Klientom i Klientkom w odnalezieniu równowagi oraz wierzę, że zmiana w jednym aspekcie życia może otworzyć drzwi do głębszych przeobrażeń. Mam nadzieję, że przedstawione metody i fikcyjne przykłady zachęcą Państwa do refleksji nad własnymi strategiami radzenia sobie ze stresem oraz do podjęcia kroków, które mogą przyczynić się do poprawy samopoczucia i jakości życia.
Pamiętajmy, że stres - mimo iż łączy się z dyskomfortem - może stać się impulsem do zmiany i rozwoju, o ile nauczymy się go rozumieć i skutecznie zarządzać jego skutkami.
