Poznań, 2go sierpnia 2024
Z jakimi problemami do psychologa, psychoterapeuty, psychiatry?
Wprowadzenie
Zaburzenia nastroju, stres, lęk czy trudności w relacjach bywają na tyle dokuczliwe, że utrudniają codzienne funkcjonowanie. Wiele osób zastanawia się wówczas, do kogo najlepiej się zwrócić: do psychologa, psychoterapeuty, a może do psychiatry? W tym artykule postaram się wyjaśnić różnice między tymi specjalistami.
Psycholog, psychoterapeuta, psychiatra – czym się różnią?
Psycholog to absolwent studiów psychologicznych, który zdobył wiedzę teoretyczną na temat funkcjonowania człowieka w różnych obszarach (emocjonalnym, społecznym, poznawczym). Psycholog może prowadzić konsultacje, udzielać wsparcia, przeprowadzać diagnozę psychologiczną, także poprzez testy psychologiczne, wystawiać opinie psychologiczne.
Psychoterapeuta to osoba, która odbyła dodatkowe, kilkuletnie szkolenie akredytowane przez odpowiednią instytucję (np. Polskie Towarzystwo Psychiatryczne lub Polskie Towarzystwo Psychologiczne). Psychoterapeuta pracuje w wybranym nurcie, np. systemowym, poznawczo-behawioralnym, psychodynamicznym, humanistycznym lub integracyjnym. Psychoterapeuta nie musi być psychologiem. Obecne regulacje prawne w Polsce pozwalają jeszcze (zmieni się to najprawdopodobniej w najbliższych latach) mianować się psychoterapeutą każdemu, bez względu na kwalifikacje.
Psychiatra jest lekarzem medycyny, który ukończył specjalizację z psychiatrii. Ma uprawnienia do wystawiania recept, zwolnień lekarskich (L4) i kierowania na badania diagnostyczne. Do psychiatry warto zgłosić się wtedy, gdy istnieje podejrzenie poważniejszych zaburzeń psychicznych (np. depresji, zaburzeń lękowych, choroby afektywnej dwubiegunowej, schizofrenii) lub gdy konieczne jest leczenie farmakologiczne.
W praktyce często współpracują ze sobą te trzy zawody – np. psychoterapeuta może zasugerować pacjentowi wizytę u psychiatry, jeśli stwierdzi potrzebę wsparcia farmakologicznego, a psycholog z poradni psychologiczno-pedagogicznej może skierować osobę dorosłą na psychoterapię, gdy zauważy objawy wymagające dłuższego procesu leczenia.
Kiedy wybrać psychologa, psychoterapeutę, a kiedy psychiatrę?
- Psycholog: trudności w radzeniu sobie ze stresem, potrzebna diagnoza psychologiczna (np. testy osobowości), konsultacja dotycząca kryzysu życiowego (wczesne stadium), chęć zrozumienia własnych reakcji i emocji.
- Psychoterapeuta: przewlekłe problemy w relacjach, zaburzenia nastroju (depresja, lęki), powtarzające się trudności życiowe, chęć głębszej pracy nad sobą (także profilaktycznie), zaburzenia odżywiania, uzależnienia czy potrzeba zmiany niesłużących wzorców zachowań.
- Psychiatra: nasilone objawy depresji, stany lękowe uniemożliwiające normalne funkcjonowanie, zaburzenia psychotyczne, myśli samobójcze, konieczność farmakoterapii w zaburzeniach psychicznych. W takiej sytuacji wsparcie terapeutyczne może przebiegać równolegle z leczeniem farmakologicznym.
Jak wygląda terapia w nurcie systemowym w gabinecie „Wsparcie i Zmiana”?
O moim podejściu do terapii i metodach pracy przeczytasz więcej tutaj. Główne założenia mojego podejścia, w kilku zdaniach:
- Pacjent jest częścią różnych systemów: rodziny, kręgu przyjaciół, środowiska pracy. Każdy system ma swoje zasady i wzorce komunikacji, które mogą wpływać na samopoczucie pacjenta.
- Dialog z pacjentem obejmuje analizę relacji: zapytałabym np., w jaki sposób ważne osoby w życiu pacjenta reagują na jego objawy – czy je wzmacniają, czy może pomagają je łagodzić.
- Poszukiwanie zasobów w otoczeniu i wewnątrz samego pacjenta: skupiam się nie tylko na problemie, ale także na mocnych stronach i możliwościach, które pacjent może wykorzystać w procesie zdrowienia.
- Elastyczna współpraca z innymi specjalistami: w zależności od potrzeb pacjenta, współpracuję (lub zachęcam go do współpracy) z psychiatrami, lekarzami, innymi terapeutami, aby zapewnić kompleksowe wsparcie.
Podsumowanie
Decyzja o tym, czy udać się do psychologa, psychoterapeuty czy psychiatry, często zależy od rodzaju i nasilenia objawów. W sytuacjach głębokiego kryzysu, kiedy pojawiają się myśli samobójcze, ostre objawy lękowe czy depresyjne, wskazana jest konsultacja z psychiatrą, który może zalecić leczenie farmakologiczne. W mniej nasilonych trudnościach, np. wynikających ze stresu w pracy, kryzysów życiowych czy problemów w relacjach, pomocna bywa psychoterapia – prowadzona przez wykwalifikowanego psychoterapeutę.
Ważne jest, by nie zwlekać, gdy czujemy, że problem zaczyna przekraczać nasze siły i możliwości radzenia sobie. Wsparcie specjalisty może przynieść ulgę, pomóc zrozumieć przyczyny trudności i wprowadzić realne zmiany w codziennym życiu. Często proces zdrowienia wymaga zaangażowania pacjenta i otwartości na różne formy pomocy – ale efektem może być lepsze samopoczucie, bardziej satysfakcjonujące relacje z innymi i większa satysfakcja z życia.
