Poznań, 16go sierpnia 2024
Psychoterapia online. Czy jest ona równie skuteczna jak psychoterapia stacjonarna?
Terapia online
W ostatnich latach obserwuje się dynamiczny rozwój usług psychologicznych świadczonych przy użyciu narzędzi teleinformatycznych. Psychoterapia online zyskuje na popularności. Często pojawia się jednak zasadne pytanie, czy taka forma terapii może dorównać skutecznością tradycyjnym spotkaniom w gabinecie.
Badania nad psychoterapią online koncentrują się na tym, czy niezbędne założenia i warunki terapii można spełnić w spotkaniach realizowanych zdalnie. Na podstawie analiz prezentowanych w polskich źródłach naukowych oraz oficjalnych raportach psychologicznych wskazuje się, że psychoterapia online może być prowadzona w wielu różnych nurtach (poznawczo-behawioralnym, systemowym, humanistycznym czy psychodynamicznym) i, co ważne, nie traci przez to swoich kluczowych założeń.
Podobne wnioski pojawiają się w opracowaniach, w których przedstawia się zalety e-terapii dla osób mieszkających w miejscach o ograniczonym dostępie do specjalistów. Zwraca się uwagę, że dostęp do szybkiego łącza internetowego staje się powszechny, co umożliwia wielu osobom uczestnictwo w regularnych sesjach bez konieczności pokonywania dużych odległości czy ponoszenia dodatkowych kosztów związanych z dojazdami.
Wymogi techniczne i organizacyjne
Psychoterapia online zazwyczaj odbywa się z wykorzystaniem komunikatorów wideo, które gwarantują możliwość bezpośredniej interakcji i obserwacji niewerbalnych sygnałów, takich jak wyraz twarzy czy ton głosu. Istotne jest jednak, aby zapewnić odpowiedni poziom bezpieczeństwa technologicznego – w tym szyfrowanie połączenia oraz zgodność z zasadami ochrony danych osobowych.
Warto zwrócić uwagę na:
- konieczność dobrego przygotowania zarówno po stronie terapeuty, jak i osoby uczestniczącej w spotkaniu (warunki techniczne, ciche i prywatne miejsce),
- dbałość o kontrakt terapeutyczny, który określa zasady współpracy oraz procedury postępowania w razie przerwania połączenia,
- dostosowanie częstotliwości i długości sesji do indywidualnych potrzeb – niektóre nurty wymagają sztywnych standardów, inne są bardziej elastyczne.
Zachowanie tych wymogów istotnie zwiększa jakość relacji między uczestnikiem sesji a terapeutą, a co za tym idzie – wpływa na skuteczność prowadzonych działań.
Warunki skuteczności psychoterapii online
W naukowych publikacjach z zakresu psychoterapii akcentuje się, że kluczowe czynniki lecznicze pozostają niezmienne niezależnie od formy komunikacji:
- Relacja terapeutyczna: powinna opierać się na wzajemnym szacunku i zaufaniu, a rolą terapeuty jest stworzenie poczucia bezpieczeństwa oraz empatyczne wsłuchanie się w problemy przedstawiane przez osobę poszukującą pomocy.
- Jasny cel terapii: zdefiniowane kierunki pracy (np. zmiana destrukcyjnych schematów myślowych, regulacja emocji, poprawa relacji interpersonalnych) pozwalają na skuteczne zaplanowanie zadań między sesjami.
- Metody o udowodnionej skuteczności: korzystanie ze sprawdzonych technik (omawianych np. w polskich podręcznikach i opracowaniach dydaktycznych) zwiększa prawdopodobieństwo trwałych rezultatów.
- Gotowość do zmian: motywacja osoby korzystającej z terapii jest zasadniczym warunkiem powodzenia całego procesu.
Zalety psychoterapii online
- Dostępność usług: dla osób mieszkających w miejscowościach o ograniczonej liczbie specjalistów jest to często jedyna szansa na regularne spotkania z terapeutą. Możliwość zredukowania barier geograficznych staje się istotnym atutem, zwłaszcza w sytuacjach wymagających długotrwałego wsparcia.
- Elastyczność terminów: umawianie się na sesje staje się prostsze, ponieważ nie trzeba planować dojazdu. W konsekwencji łatwiej utrzymać systematyczność, co – w myśl teorii psychoterapii – stanowi ważny czynnik pozytywnej zmiany.
- Komfort psychiczny: część osób ceni sobie możliwość omawiania trudnych kwestii w znanym, bezpiecznym otoczeniu. To bywa szczególnie ważne w sytuacjach, gdy przejazd do gabinetu wiązałby się ze znacznym stresem bądź nakładem czasu.
- Oszczędność finansowa: brak kosztów dojazdu oraz możliwość wyboru terapeuty w założonych widełkach finansowych.
- Szeroki wybór: sesje online są dostępne bez względu na miejsce zamieszkania, daje to szansę osobom pracującym na stałe lub tymczasowo za granicą na realną pomoc.
Wyzwania w psychoterapii zdalnej
Choć psychoterapia online staje się coraz bardziej popularna, nie jest pozbawiona wyzwań. Wśród najczęściej wymienianych w literaturze psychologicznej można wyróżnić:
- Problemy techniczne: niskiej jakości łącze internetowe lub sprzęt mogą utrudniać płynną komunikację, co zakłóca na przebieg spotkania.
- Brak fizycznego kontaktu: część osób zwraca uwagę na to, że atmosfera gabinetu ma pozytywny wpływ na poczucie bezpieczeństwa. W formie online konieczna jest adaptacja do rozmów w warunkach domowych.
- Utrzymanie prywatności: niekiedy trudno jest zapewnić pełną dyskrecję w miejscu zamieszkania, zwłaszcza jeśli brak w nim przestrzeni do swobodnej rozmowy.
- Ograniczenia w sytuacji nagłych kryzysów: w przypadku bardzo głębokich zaburzeń czy sytuacji kryzysowych bardziej pomocny może być bezpośredni kontakt z terapeutą, by zapewnić możliwie natychmiastowe i szerokie wsparcie.
Kwestie te są jednak możliwe do rozwiązania przy starannym planowaniu i otwartej komunikacji między osobą poszukującą wsparcia a terapeutą. Ustalenie zasad współpracy i zaplanowanie sposobu reagowania na ewentualne trudności pozwala minimalizować wpływ tych przeszkód na efektywność leczenia.
Przyszłość terapii online
Dostępne w Polsce opracowania naukowe wskazują, że psychoterapia online może przynosić porównywalne efekty do terapii stacjonarnej. Zauważa się również, że rosnąca liczba badań na temat efektywności poszczególnych nurtów i form pomocy przez internet potwierdza trend rozwijania zdalnych metod wsparcia psychologicznego.
Jednocześnie potencjał nowych technologii sprawia, że pojawiają się nowe rozwiązania: platformy oferujące interaktywne narzędzia, ćwiczenia czy moduły psychoedukacyjne wzmacniające cały proces terapeutyczny.
Podsumowanie
Psychoterapia online, mimo pewnych ograniczeń i specyficznych wyzwań, może być równie skuteczna jak psychoterapia stacjonarna. Warunkiem powodzenia jest zapewnienie wysokich standardów komunikacji, poufności oraz dopasowanie metod pracy do potrzeb osoby korzystającej z terapii. Istotne znaczenie ma także gotowość obu stron do odpowiedniego przygotowania technicznego i organizacyjnego, a przede wszystkim – do tworzenia bezpiecznej przestrzeni dialogu.
