Poznań, 5go grudnia 2024
Tłumienie emocji – Czy da się przestać odczuwać emocje?
Często słyszę w moim gabinecie słowa: „Chciałabym/chciałbym po prostu przestać czuć. To byłoby prostsze”. Tłumienie emocji bywa kuszące – na pierwszy rzut oka wydaje się skutecznym sposobem na uniknięcie bólu, lęku czy złości. Ale czy naprawdę możemy całkowicie wyłączyć swoje emocje? I jakie są konsekwencje takiego podejścia?
W tym artykule przedstawię Ci spojrzenie psychologii systemowej na tłumienie emocji, pokażę, jak wpływa to na nasze relacje i życie codzienne oraz jak zdrowo radzić sobie z trudnymi uczuciami.
1. Dlaczego tłumimy emocje?
Mateusz przyszedł do mnie z przekonaniem, że „emocje są słabością”. Od dziecka słyszał, że „chłopaki nie płaczą”, więc nauczył się tłumić wszystkie uczucia – zwłaszcza te trudne. Tłumienie emocji najczęściej wynika z lęku przed odrzuceniem, wstydem albo brakiem akceptacji. Wierzymy, że jeśli nie okażemy emocji, to nikt nas nie zrani lub nie odrzuci.
Najczęstsze powody tłumienia emocji to:
- strach przed byciem ocenianym („co inni sobie pomyślą?”);
- przekonanie, że emocje są oznaką słabości;
- brak wsparcia emocjonalnego w rodzinie („nie było miejsca na emocje”);
- traumatyczne doświadczenia, które sprawiają, że boimy się uczuć.
2. Czy można całkowicie przestać odczuwać emocje?
Krótka odpowiedź brzmi: nie. Chociaż można skutecznie blokować uczucia przez pewien czas, nie można ich całkowicie wyeliminować. Monika, jedna z moich pacjentek, mówiła: „Przez lata udawałam, że nic nie czuję, aż któregoś dnia wszystko wróciło ze zdwojoną siłą”. Tłumienie emocji nie powoduje, że one znikają – wręcz przeciwnie, kumulują się i w końcu muszą znaleźć ujście.
Długotrwałe tłumienie emocji może prowadzić do:
- depresji lub zaburzeń lękowych;
- chorób psychosomatycznych (np. bóle głowy, dolegliwości żołądkowe);
- poczucia pustki lub obojętności;
- wybuchów emocjonalnych („nie kontroluję już swoich emocji”).
3. Jak tłumienie emocji wpływa na relacje z bliskimi?
Kiedy Piotr i Ewa przyszli do mojego gabinetu, Piotr powiedział: „Nie rozumiem, co ona czuje, bo nigdy o tym nie mówi”. Ewa tłumiła swoje emocje przez wiele lat, sądząc, że chroni tym siebie i partnera przed konfliktem. W rzeczywistości jednak tłumienie emocji prowadzi do oddalenia się od bliskich – trudno zbudować bliskość, gdy nie pokazujemy swojej prawdziwej twarzy.
Konsekwencje tłumienia emocji w relacjach:
- brak autentyczności („nie wiem, kim naprawdę jesteś”);
- napięcie i poczucie izolacji („żyjemy obok siebie, nie ze sobą”);
- brak bliskości emocjonalnej;
- rosnąca frustracja i konflikty.
4. Jak zdrowo radzić sobie z trudnymi emocjami?
Kiedy Bartek trafił na terapię, tłumił wszystkie negatywne emocje, by nie zranić bliskich. Powiedziałam mu wtedy: „Emocje są jak drogowskazy. Nie musisz ich ukrywać, możesz nauczyć się nimi zarządzać”. Zdrowe radzenie sobie z emocjami polega na:
- Rozpoznawaniu i nazywaniu emocji: Zatrzymaj się i powiedz sobie: „Czuję smutek/złość/lęk”.
- Akceptacji uczuć: Zrozum, że emocje nie są złe – to reakcje na coś, co dzieje się w Twoim życiu.
- Wyrażaniu emocji w bezpieczny sposób: Rozmowa z bliską osobą, terapia, pisanie dziennika czy aktywność fizyczna pomagają uwolnić emocje.
- Poszukiwaniu źródeł emocji: Zastanów się, skąd się biorą Twoje reakcje – to pozwoli Ci zrozumieć, co naprawdę się dzieje.
5. Jak psychoterapia systemowa pomaga przestać tłumić emocje?
Psychoterapia systemowa nie skupia się jedynie na jednostce, ale na całym kontekście – rodzinie, relacjach, historii życia. Zazwyczaj emocje tłumimy dlatego, że kiedyś nie były one akceptowane w rodzinie lub związku. Terapia pozwala:
- zrozumieć, dlaczego tłumisz emocje („boję się, że gdy pokażę swoje uczucia, ktoś mnie odrzuci”);
- nauczyć się zdrowych strategii wyrażania emocji;
- zbudować większą bliskość z bliskimi, mówiąc szczerze o swoich uczuciach.
Zakończenie i wezwanie do działania
Tłumienie emocji nie jest sposobem na ich pokonanie. Prędzej czy później, emocje znajdą drogę na zewnątrz. Jednak możesz nauczyć się, jak nimi zarządzać – pozwolić sobie na ich przeżywanie w bezpieczny sposób i w rezultacie zbudować autentyczne, zdrowe relacje z innymi.
Dziś zachęcam Cię do pierwszego kroku: spróbuj nazwać swoje emocje, a potem powiedz komuś bliskiemu, co czujesz. Nawet jeśli będzie to trudne – zobaczysz, jak wiele przyniesie Ci ulgi i zrozumienia.
