<<Wróć do listy artykułów

Poznań, 15go grudnia 2022

Terapia systemowa – klucz do głębokich zmian w relacjach i nie tylko

Terapia systemowa to nurt psychoterapii, który przygląda się życiu człowieka w kontekście całego „systemu” relacji – rodzinnych, partnerskich, a nawet zawodowych. W przeciwieństwie do podejść skupionych wyłącznie na indywidualnych przeżyciach czy sposobach myślenia, terapeuta systemowy uwzględnia fakt, że nasi bliscy, środowisko i wzajemne interakcje znacząco kształtują to, kim jesteśmy i jak reagujemy. To sprawia, że efekty tego rodzaju pracy bywają wyjątkowo trwałe i wszechstronne.

W tym artykule dowiesz się, dlaczego warto wybrać terapię systemową jako rozwiązanie wielu trudności: od kryzysów małżeńskich, przez problemy wychowawcze, aż po indywidualne poczucie zagubienia czy konfliktowe relacje w pracy. Choć na rynku dostępnych jest wiele metod terapeutycznych, to właśnie podejście systemowe skupia się na rzeczywistych przyczynach problemów, pokazując drogi do poprawy nie tylko jednego obszaru, ale całego „systemu” relacji w Twoim życiu.

1. Na czym polega terapia systemowa?

Terapia systemowa koncentruje się na sposobie, w jaki poszczególne osoby wzajemnie na siebie oddziałują i jak te wzorce wpływają na ich problemy czy trudności w komunikacji. Zamiast patrzeć wyłącznie na jednostkę i jej objawy, terapeuta systemowy analizuje relacje i dynamiczne zależności między członkami rodziny bądź innymi ważnymi osobami.

W praktyce oznacza to, że terapeuta zaprasza do wspólnej rozmowy wszystkich kluczowych członków „systemu” (np. rodzinę, parę, niekiedy dodatkowo innych ważnych krewnych czy opiekunów). W trakcie sesji omawiacie wspólnie, jak każdy z Was postrzega sytuację, jakie zasady i wzorce obowiązują w rodzinie, co powoduje konflikty, a co je rozwiązuje. Taka perspektywa pozwala dostrzec źródło problemu w całokształcie interakcji, a nie tylko w zachowaniu pojedynczej osoby.

2. Dlaczego terapia systemowa przynosi tak wszechstronne korzyści?

Wiele nurtów psychoterapeutycznych koncentruje się głównie na wewnętrznych przeżyciach lub zmianie sposobu myślenia. Choć to również może być pomocne, terapia systemowa idzie o krok dalej – pokazuje, jak sposób komunikacji między ludźmi potrafi utrwalać lub zaostrzać konkretne trudności. Oto kilka kluczowych powodów, dla których ta forma pracy jest tak skuteczna:

• Praca u podstaw: Zamiast zmieniać wyłącznie „objawy” (np. złość dziecka, kłótliwość partnerów), terapia systemowa koncentruje się na tym, dlaczego te objawy powstają. W efekcie nie tylko gasisz pożar, ale także naprawiasz instalację elektryczną, by pożar nie wybuchł ponownie.
• Zaangażowanie wszystkich stron: W sesjach często uczestniczą wszyscy zainteresowani. Dzięki temu konflikty czy nieporozumienia mogą być omawiane „na żywo”, a terapeuta pomaga wprowadzać nowe, zdrowsze sposoby komunikacji już w trakcie spotkań.
• Trwałość zmian: Skoro zrozumienie i zmiana dotyczą całego systemu (np. rodziny), efekty terapii utrzymują się długo po jej zakończeniu. Każdy z członków uczy się inaczej reagować, co z czasem przekształca dynamikę całej grupy.
• Elastyczność podejścia: Choć to w głównej mierze terapia rodzin i par, nic nie stoi na przeszkodzie, by skorzystać z niej również indywidualnie. Nawet wówczas terapeuta przygląda się Twoim relacjom i środowisku, by pomóc Ci lepiej rozumieć swoje zachowania w kontekście innych ludzi.

3. Kiedy terapia systemowa okazuje się szczególnie pomocna?

W praktyce terapia systemowa sprawdza się w bardzo wielu sytuacjach. Oto kilka przykładów:

• Konflikty małżeńskie lub w związku: Jeżeli kłótnie stają się codziennością, a rozwiązania krótkoterminowe nie przynoszą poprawy, przyjrzenie się dynamice pary z perspektywy systemu potrafi ukazać ukryte przyczyny konfliktów.
• Problemy wychowawcze: Zamiast kłaść winę wyłącznie na dziecko („jest niegrzeczne”, „ma trudny charakter”), terapeuta systemowy pokaże, jak wszystkie zachowania (rodziców i dziecka) wzajemnie na siebie wpływają i co można zmienić, by poprawić atmosferę w domu.
• Kryzysy rodzinne: Choroba, żałoba, rozwód, problemy finansowe – w trudnych momentach rodzina potrzebuje spójności i wsparcia. Terapia systemowa pomaga odkryć zasoby całej rodziny i budować strategię wyjścia z kryzysu.
• Trudności w relacjach międzypokoleniowych: Konflikty z teściami, dziadkami czy rodzeństwem mogą wynikać z różnic wartości i stylów życia. Wspólna praca systemowa umożliwia znalezienie wspólnego języka i ustalenie granic respektowanych przez wszystkich.
• Problemy w środowisku pracy: Choć kojarzy się głównie z rodziną, terapia systemowa potrafi być pomocna w firmach i organizacjach. Pracownicy to także „system”, w którym komunikacja i wzajemne relacje mają kluczowe znaczenie dla funkcjonowania zespołu.

4. Różnice względem innych nurtów i największe atuty

Na rynku istnieje wiele szkół psychoterapeutycznych, takich jak psychodynamiczna, poznawczo-behawioralna czy humanistyczna. Każda z nich ma swoje zalety i obszary, w których osiąga świetne wyniki. Terapia systemowa wyróżnia się jednak:

• Skupieniem na relacjach: Zamiast analizować wyłącznie indywidualne myśli i emocje (choć też są ważne), system koncentruje się na tym, jak ludzie na siebie wpływają i dlaczego trudno jest przerwać pewne niekorzystne kręgi zachowań.
• Konkretnymi zmianami w komunikacji: Zamiast teoretyzować o przyczynach, terapeuta pomaga wypracowywać nowe sposoby rozmowy, rozwiązywania konfliktów i wyrażania emocji – co przekłada się na rzeczywistą poprawę codziennego życia.
• Możliwością pracy z całą rodziną: O ile w innych nurtach skupiamy się często na samej osobie zmagającej się z problemem, terapia systemowa zachęca do wspólnej sesji wszystkich istotnych dla niej osób. Ułatwia to zrozumienie różnych perspektyw i szukanie wspólnych rozwiązań.
• Widoczne efekty w relatywnie krótkim czasie: Gdy zmienia się sposób, w jaki domownicy (lub partnerzy) komunikują się i postrzegają wzajemne role, możemy zauważyć sporą poprawę w dość krótkim okresie. Często nie trzeba długiej, indywidualnej analizy, by przekuć nową wiedzę w praktykę.

Oczywiście, wszystko zależy od gotowości uczestników do współpracy i do przyjęcia nowych rozwiązań. Jeśli istnieje wola zmiany, terapia systemowa może dać naprawdę spektakularne efekty.

5. Dlaczego warto rozważyć terapię systemową?

Jeśli zastanawiasz się nad wyborem formy wsparcia psychologicznego, terapia systemowa może być doskonałym rozwiązaniem, zwłaszcza jeśli:

• Doświadczasz powtarzających się konfliktów lub braku porozumienia w rodzinie czy związku,
• Jeden z członków rodziny (np. dziecko) przejawia trudne zachowania, a dotychczasowe próby zmiany nie przyniosły rezultatów,
• Chcesz nie tylko „zaleczyć” objawy (np. lęk czy smutek), ale także trwale zmienić sposób, w jaki funkcjonuje Twój dom,
• Szukasz metody, która bierze pod uwagę wspólną odpowiedzialność za problem i wspólną pracę nad jego rozwiązaniem,
• Wolisz konkretną, relacyjną pracę, w której terapeuta pełni rolę facylitatora w Waszych rozmowach, a nie tylko analityka z zewnątrz.

Dzięki takiemu podejściu rozwiązywane są konflikty u samych podstaw, a zrozumienie i wsparcie wzrastają w całej rodzinie. Zamiast szukać winnych i ofiar, koncentrujemy się na budowaniu mostów i wspólnym wprowadzaniu konstruktywnych zmian.

Podsumowanie – sięgnij po narzędzie zmian dla całego systemu

Terapia systemowa to nie tylko metoda na naprawę relacji w rodzinie czy parze, ale i sposób na głęboką przebudowę całej atmosfery panującej w Twoim otoczeniu. Dzięki spojrzeniu na problemy jako element skomplikowanej sieci zależności, możliwe jest wprowadzanie zmian, które wpływają na życie wszystkich zaangażowanych osób. Efekt? Większa harmonia, zrozumienie i poczucie jedności.