<<Wróć do listy artykułów

Poznań, 10go lipca 2022

Psychoterapia w leczeniu traumatycznych przeżyć – jak odzyskać spokój i równowagę?

Traumatyczne przeżycia, takie jak wypadki, przemoc, strata bliskiej osoby czy nawet długotrwały stres, potrafią na długo zachwiać naszą równowagą psychiczną. W mojej praktyce psychoterapeutycznej widzę, jak wiele osób boryka się z konsekwencjami traumy: napadami lęku, koszmarami sennymi, poczuciem winy czy trudnościami w relacjach. Dobra wiadomość jest taka, że odpowiednio dobrana psychoterapia może znacząco pomóc w procesie zdrowienia. W tym artykule przyjrzymy się, jaką rolę odgrywa psychoterapia w leczeniu traum, na co zwrócić uwagę i jakie podejścia terapeutyczne są szczególnie skuteczne.

1. Czym jest trauma i jak wpływa na psychikę?

Słowo „trauma” wywodzi się z języka greckiego i oznacza „ranę”. W kontekście psychologicznym odnosi się do poważnego urazu emocjonalnego, który przekracza zdolności człowieka do poradzenia sobie z nim w danej chwili. Przykładami mogą być:

• Katastrofy i wypadki (samochodowe, lotnicze),
• Przemoc fizyczna, psychiczna czy seksualna,
• Trudne doświadczenia z dzieciństwa (zaniedbanie, brak bezpieczeństwa),
• Ekstremalny stres (wojna, klęski żywiołowe),
• Strata (nagła śmierć bliskiej osoby).

Konsekwencje traumy to nie tylko silny lęk i wzmożony stres, ale też utrudnione codzienne funkcjonowanie. Mogą wystąpić:

• Natrętne wspomnienia i koszmary nocne,
• Unikanie miejsc, sytuacji czy rozmów kojarzących się z traumą,
• Obniżony nastrój, drażliwość, ataki paniki,
• Trudności w relacjach (nieufność, wybuchowość, poczucie osamotnienia).

Ten zespół objawów często bywa określany jako zespół stresu pourazowego (PTSD), choć nie wszystkie przypadki traumy będą spełniać kryteria PTSD. Niezależnie od diagnozy, psychoterapia może odegrać kluczową rolę w procesie gojenia „wewnętrznych ran”.

2. Dlaczego psychoterapia jest tak ważna w leczeniu traum?

Trauma dotyka nie tylko naszego umysłu, ale i ciała – wywołuje zmiany w układzie nerwowym, zaburza poczucie bezpieczeństwa i kontroli. Psychoterapia pomaga na kilku poziomach:

• Bezpieczeństwo emocjonalne: Terapeuta tworzy przestrzeń wolną od ocen, w której można otwarcie opowiedzieć o trudnych doświadczeniach i towarzyszących im uczuciach.
• Przetwarzanie traumy: Dzięki odpowiednim technikom, pacjent ma szansę zreinterpretować traumatyczne wspomnienia, co łagodzi intensywność lęku lub poczucia winy.
• Zmiana przekonań o sobie i świecie: Trauma często prowadzi do negatywnych przekonań („nic nie jest bezpieczne”, „jestem bezwartościowy”), a terapia pozwala zastąpić je bardziej adekwatnymi myślami.
• Redukcja objawów: Ataki paniki, koszmary, somatyczne dolegliwości – wszystko to może się zmniejszyć, gdy zdobędziemy narzędzia do regulacji emocji i zrozumiemy źródło doświadczanych reakcji.

W efekcie psychoterapia pomaga odzyskać kontrolę nad życiem, ponownie zaufać ludziom i zbudować poczucie bezpieczeństwa. Nie oznacza to „wymazania” złych doświadczeń, ale zintegrowanie ich z własną historią bez przytłaczającego lęku.

3. Jakie podejścia terapeutyczne pomagają w leczeniu traum?

Różne nurty psychoterapeutyczne oferują odmienne narzędzia do pracy z traumą. Oto kilka z nich, które często okazują się skuteczne:

• Terapia poznawczo-behawioralna (CBT), w tym terapia PTSD: Skupia się na rozpoznawaniu i modyfikowaniu negatywnych myśli, przekonań i reakcji związanych z wydarzeniem traumatycznym.
• EMDR (Eye Movement Desensitization and Reprocessing): W uproszczeniu – metoda oparta na specyficznych ruchach gałek ocznych, pomagająca w przetwarzaniu i „odblokowaniu” wspomnień traumy.
• Terapia psychodynamiczna: Pomaga zrozumieć głębokie przyczyny i skutki traumy, w tym wpływ wczesnych doświadczeń. Choć proces może trwać dłużej, bywa pomocny w integracji emocji.
• Terapia systemowa: Szczególnie przydatna, gdy trauma ma wpływ na całą rodzinę (np. w przypadku przemocy domowej). Pozwala przepracować wspólnie dynamikę relacji.
• Terapia somatyczna: Metody takie jak Somatic Experiencing® koncentrują się na reakcji ciała na traumę i pomagają uwolnić napięcie zakorzenione w układzie nerwowym.

Wybór nurtu zależy od preferencji pacjenta, specyfiki traumy i kompetencji terapeuty. Czasem terapeuci łączą różne techniki, dostosowując je do indywidualnych potrzeb.

4. Kiedy warto rozważyć terapię traumy?

Zgłoszenie się po pomoc jest dobrym pomysłem, jeśli:

• Odczuwasz stale nawracające wspomnienia i koszmary nocne,
• Masz trudności z zasypianiem, budzisz się w poczuciu lęku czy paniki,
• Unikasz sytuacji, które przypominają Ci o wydarzeniu (np. miejsca wypadku), co utrudnia normalne funkcjonowanie,
• Doświadczasz wybuchów złości, drażliwości lub poczucia odrętwienia emocjonalnego,
• Czujesz izolację, brak nadziei, a Twoje relacje z bliskimi cierpią na tym.

Nawet jeśli minęło dużo czasu od traumatycznego przeżycia, objawy mogą pojawić się w formie opóźnionej (nawet po wielu latach). Warto wtedy pamiętać, że „to nie jest za późno na terapię”. Każdy moment jest dobry, by zająć się trudnymi przeżyciami i odzyskać równowagę.

5. Jak wygląda proces terapii traumatycznych przeżyć?

Choć każde spotkanie terapeutyczne jest nieco inne, istnieją pewne wspólne elementy pracy nad traumą:

1. Stabilizacja i bezpieczeństwo
   Na początku ważne jest zbudowanie bezpiecznej relacji z terapeutą. Pacjent uczy się podstawowych technik regulacji emocji, aby był w stanie opanować lęk czy ataki paniki.
2. Ekspozycja na wspomnienia
   W trakcie terapii dochodzi do kontrolowanej konfrontacji z traumatycznymi wspomnieniami – omawiania ich, „oswajania” krok po kroku (np. w EMDR za pomocą specyficznych ruchów oczu, w CBT przez stopniową ekspozycję).
3. Przekształcanie przekonań
   Negatywne myśli typu: „To moja wina”, „Świat jest niebezpieczny” są analizowane i modyfikowane. W efekcie pacjent zaczyna patrzeć na wydarzenie z innej perspektywy, co zmniejsza lęk i poczucie winy.
4. Reintegracja w codziennym życiu
   Ostatnim etapem jest wdrażanie nowych sposobów radzenia sobie i budowanie dalszego życia z przepracowaną już traumą. Pacjent stopniowo czuje, że kontrola wraca w jego ręce, a samoocena się odbudowuje.

Tempo terapii zależy od indywidualnych potrzeb pacjenta. Nie ma ustalonego schematu czasowego – dla jednych może to być kilka miesięcy, dla innych proces rozciąga się dłużej, szczególnie gdy trauma jest złożona.

Podsumowanie – psychoterapia jako droga do uwolnienia się od traumy

Traumatyczne przeżycia potrafią długo odbijać się echem w psychice, ograniczając radość życia i możliwości rozwoju. Psychoterapia stanowi skuteczne narzędzie, by spojrzeć na ból z innej perspektywy, oswoić lęk i odzyskać poczucie bezpieczeństwa. Niezależnie od tego, czy wybierzesz EMDR, terapię poznawczo-behawioralną, psychodynamiczną czy inną metodę, istotne jest, abyś trafił/a do specjalisty z doświadczeniem w pracy z traumą.

Nie warto cierpieć w milczeniu. Jeśli zmagasz się z konsekwencjami trudnych wydarzeń w życiu, zapraszam do kontaktu. W przyjaznej, wspierającej atmosferze gabinetu psychoterapeutycznego wspólnie zrozumiemy Twoją historię i wypracujemy strategię, która pomoże Ci odzyskać wewnętrzny spokój i siłę do dalszej drogi.