Poznań, 18go grudnia 2024
Czy masz skłonność do samopoświęcania się? Jak odzyskać równowagę w relacjach
Czy zdarza Ci się stawiać potrzeby innych ponad swoje, zapominając o własnym zdrowiu, emocjach i granicach? Często słyszę w gabinecie od moich pacjentów: „Zawsze jestem na drugim miejscu”, „Poświęcam się dla innych, a potem czuję się wykorzystany/a”. Skłonność do samopoświęcania może wydawać się szlachetna, ale w rzeczywności często prowadzi do frustracji, wyczerpania, a nawet wypalenia emocjonalnego.
W tym artykule pokażę Ci, jak psychologia systemowa postrzega problem samopoświęcania. Dowiesz się, skąd bierze się potrzeba ciągłego pomagania innym kosztem siebie oraz jak odzyskać zdrową równowagę w swoich relacjach.
1. Czym jest skłonność do samopoświęcania?
Samopoświęcanie się polega na regularnym stawianiu potrzeb innych ludzi ponad swoje własne. Może objawiać się w relacjach partnerskich, rodzinnych czy zawodowych, prowadząc do tego, że z czasem przestajemy dostrzegać własne potrzeby i emocje.
Typowe objawy skłonności do samopoświęcania:
- częste poczucie winy, gdy zajmujesz się sobą;
- nieustanne dawanie innym, nawet kosztem swojego zdrowia i samopoczucia;
- trudności w mówieniu „nie”;
- przewlekłe zmęczenie i brak czasu dla siebie.
2. Dlaczego niektórzy mają skłonność do samopoświęcania?
Ania, jedna z moich pacjentek, mówiła na terapii: „Od dziecka czułam, że muszę się poświęcać dla innych, by być kochaną”. Podobnie jak Ania, osoby skłonne do samopoświęcania często mają przekonanie, że ich wartość zależy od tego, jak wiele zrobią dla innych. Zazwyczaj korzenie tego wzorca sięgają dzieciństwa – np. sytuacji, w których miłość rodziców trzeba było „zasłużyć”.
- lęk przed odrzuceniem i opuszczeniem;
- przekonanie, że potrzeby innych są ważniejsze;
- potrzeba bycia zaakceptowanym i docenionym;
- trudności z wyznaczaniem granic osobistych.
3. Jak samopoświęcanie wpływa na Twoje życie i relacje?
Z biegiem czasu samopoświęcanie może prowadzić do silnego poczucia niesprawiedliwości i frustracji. Kiedy ciągle dajesz, nie otrzymując nic w zamian, łatwo o urazy, które kumulują się i w końcu prowadzą do konfliktów lub emocjonalnego oddalenia. Może pojawić się też wypalenie emocjonalne, depresja lub poczucie pustki.
Pamiętaj, że zdrowe relacje powinny opierać się na równowadze dawania i brania, a nie tylko na jednostronnym poświęcaniu się jednej osoby.
4. Jak odzyskać równowagę w relacjach?
Aby przestać nadmiernie się poświęcać i odzyskać równowagę, warto podjąć kilka ważnych kroków:
- Naucz się stawiać granice: mów „nie”, gdy czujesz, że coś jest ponad Twoje możliwości.
- Dbaj o siebie: zarezerwuj czas na własne potrzeby – odpoczynek, hobby, relaks.
- Rozpoznawaj swoje emocje i potrzeby: zanim zgodzisz się na kolejne zadanie, zastanów się, jak się z tym czujesz.
- Pracuj nad poczuciem własnej wartości: Twoja wartość nie zależy od tego, ile robisz dla innych.
5. Jak psychoterapia systemowa pomaga osobom skłonnym do samopoświęcania?
Psychoterapia systemowa pomaga odkryć, dlaczego masz tendencję do samopoświęcania. Dzięki niej możesz:
- zrozumieć, z jakiego powodu poświęcanie się stało się dla Ciebie tak ważne;
- odkryć ukryte wzorce wyniesione z dzieciństwa;
- nauczyć się zdrowo dbać o swoje potrzeby i granice;
- odzyskać równowagę emocjonalną i poprawić jakość swoich relacji.
Zakończenie i wezwanie do działania
Pamiętaj, że nie musisz poświęcać siebie, by być wartościowym człowiekiem. Zdrowe relacje wymagają wzajemności i równowagi. Zacznij dziś od małego kroku – pozwól sobie powiedzieć „nie”, gdy czujesz, że to, o co Cię proszą, jest ponad Twoje możliwości. Dbaj o siebie tak, jak dbasz o innych.
Jeśli czujesz, że trudno Ci to zmienić samodzielnie – zapraszam Cię do mojego gabinetu. Razem znajdziemy drogę, byś mógł/mogła znów czuć się dobrze sam/a ze sobą.
